Parafia Matki Bożej z Góry Karmel została erygowana 11 lutego 1976 roku przez ks. bp. Władysława Jędruszuka (1918-1994), administratora apostolskiego diecezji pińskiej (1967-1991). Jej pierwszym proboszczem został ks. prał. Wojciech Wasak.
Historia kościoła tejże parafii sięga XVII wieku. W 1633 roku o. Elizeusz Niewiński, karmelita trzewiczkowy pochodzący z Bielska zakupił – za pieniądze ze spadku po rodzicach – dom z ogródkiem, w którym urządził pierwszą siedzibę zakonną. Rok później ks. Bogusław Boksa-Radoszewski (zm. 1638), biskup łucki (1633-1638), wydał zgodę na założenie domu zakonnego. W 1638 roku marszałek nadworny (1642) króla Władysława IV Wazy (1632-1648) – Adam Kazanowski herbu Grzymała, (ok. 1599-1649) s. Zygmunta, starosta bielski (1638-1649), marszałek nadworny (1642-1649), dokonał fundacji klasztoru karmelitów i w 1641 roku wybudował dla nich drewniany kościół pw. Matki Bożej z Góry Karmel – między ówczesną ul. Knyszyńską a ul. Litewską. Rok później siedziba zakonu karmelitów bielskich została zatwierdzona przez władze zakonne. Kolatorką tejże świątyni była również jego żona (1634-1649) Elżbieta (Halszka) ze Słuszków Kazanowska (ok. 1619-1671). W 1659 roku przeniesiono tutaj z Wilna nowicjat zakonny ojców karmelitów. W dniu 22 czerwca 1662 roku król Jan II Kazimierz (1648-1668) oficjalnie zatwierdził fundację i nadał przywileje zakonowi. Przełożonym klasztoru karmelitańskiego w 1730 r. był o. Aleksy Liwski.
W czasie wielkiego pożaru w 1779 roku drewniany klasztor i kościół spłonęły. Na zakończenie odbudowy budynków zakonnych, która miała miejsce w latach 1779-1794, dobudowano dwie wieże kościelne (1794). Wielką pomoc okazali wówczas: Izabela Branicka z Poniatowskich zwana „Panią Krakowską” (1730-1808), a także Aleksander Bogusz, regent ziemi bielskiej (1786), który w 1790 roku otworzył w mieście alumnat dla młodzieży szlacheckiej ziemi bielskiej. W 1796 roku prusacy ograniczyli liczbę zakonników, a w 1802 roku dokonali całkowitej kasacji klasztoru, usuwając zakonników do Wąsosza i urządzając w nim więzienie. Z kolei rząd carski – w ramach zaplanowanej akcji likwidacji klasztorów katolickich – w 1851 roku usunął ostatnich karmelitów i zamknął kościół. Po wybudowaniu cerkwi Woskresieńskiej, przeniesiono tam wszystkie obrazy znajdujące wcześniej w kościele karmelitów. Bolesną decyzje o przebudowie pokarmelickiego kościoła na cerkiew prawosławną podjął dnia 11 kwietnia 1864 roku Michał hr. Murawjew „Wieszatiel” (1796-1866), generał-gubernator litewski (1863-1865). W latach 1866-1920 świątynia ta została zamieniona na cerkiew prawosławną pw. Nowy Sobór, a wieże kościelne przebudowano w stylu bizantyjskim. Beneficjum oddano duchowieństwu prawosławnemu. W klasztorze zaś urządzono carskie więzienie, gdzie torturowano i mordowano polskich powstańców.
W czasie I wojny światowej Niemcy urządzili w kościele magazyn zbożowy. W dwa lata po odzyskaniu niepodległości świątynia została rewindykowana katolikom w dniu 11 listopada 1920 r. Od tego czasu aż do 1964 roku służyła ona jako kościół szkolny (rektorat). Odbudową świątyni w latach 1923-1931 kierował ks. Ludwik Olszewski (1889-1943), ówczesny rektor kościoła (1921-1943). W dniu 15 lipca 1943 roku został on bestialsko zamordowany przez Niemców w Lesie Pilickim. W 1957 roku zostały przywrócone na nowo wieże kościoła w stylu barokowym.
W 1964 roku kościół pokarmelicki stał się filią duszpasterską parafii Narodzenia NMP i św. Mikołaja. Samodzielna parafia została powołana w dniu 11 lutego 1976 roku dekretem ks. bp. Władysława Jędruszuka (1918-1994), administratora apostolskiego diecezji pińskiej (1967-1991). W latach 1981-1982 kościół pokryto blachą miedzianą. W 1992 r. usunięto podłogę drewnianą i położono posadzkę marmurową, staraniem ks. kan. Wojciecha Wasaka.
Obok kościoła stoi nowa, piętrowa plebania zbudowana w latach 1977-1978, staraniem ks. Wojciecha Wasaka. Na posesji parafialnej mieści się także klasztor Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus połączony z budynkiem katechetycznym. Dom Zakonny sióstr karmelitanek został zbudowany w latach 1984-1988 staraniem ks. Wojciecha Wasaka.
Obok kościoła znajduje się zespół budynków pokarmelickich, w których do 1929 roku mieścił się Areszt Powiatowy, a następnie były one wykorzystywane dla celów kościelnych (siedziba organizacji katolickich, szkoły zawodowej dla dziewcząt). W okresie powojennym (1945-1957) zostały bezprawnie zajęte przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa, a od 1957 r. Urząd Pocztowy i Bielski Dom Kultury. Po jedenastu latach procesów sądowych, w 1992 roku ponownie wróciły na własność parafii. Początkowo były dzierżawione bezpłatnie przez Państwową Szkołę Muzyczną (do końca 2010 r.). Od 29 grudnia 2010 r. mieszczą się tutaj Warsztaty Terapii Zajęciowej Caritas Diecezji Drohiczyńskiej oraz Parafialne Przedszkole „Karmelki”.
Kaplica
Hryniewicze Małe – pierwsza kaplica została wzniesiona w 1946 roku przez miejscową ludność jako wotum wdzięczności za ocalenie wsi przed spaleniem w ostatnich dniach II wojny światowej. Uroczystość odpustowa była obchodzona w uroczystość Zesłania Ducha Świętego. Obecna kaplica pw. Ducha Pocieszyciela została wybudowana w latach 1997-2000, staraniem ks. prał. Wojciecha Wasaka. Jej poświęcenia dokonał 15 maja 2000 roku ks. bp Antoni P. Dydycz, biskup drohiczyński.
Oprac. ks. dr Zbigniew Rostkowski
Polecamy
